Het kindje weegt nu ongeveer 1,5 kg en hij is ongeveer 40cm lang. Hij is nu zo sterk dat zijn bewegingen de slaap van zijn moeder kunnen verstoren. Als het kindje nu geboren zou worden is het nog erg prematuur, maar wel levensvatbaar. Zijn organen zijn nog erg kwetsbaar, maar alles is al wel perfect gevormd. Zijn hoofd en lichaam hebben de juiste proporties aangenomen nu. Het kindje is bedekt met een flinke laag wit crèmeachtig spul. Dat zorgt ervoor dat zijn huidje geen vruchtwater opneemt. Zijn huidje is nog rood en erg gerimpeld, omdat hij nog niet genoeg vet heeft.

In deze maand wordt het kindje nog een kilo zwaarder. Het meeste daarvan is voor het onderhuidse vetlaagje dat de baby krijgt, om het warmte verlies na de geboorte te kunnen opvangen. De longen van het kindje zijn nog niet helemaal volgroeid. Hij trapt hard en vaak. Veel vrouwen voelen ook ritmisch geklop op bepaalde tijden. Het kindje heeft dan de hik. Je kunt het soms zien in de onderbuik. Het kindje gaat nu zijn uiteindelijke positie in de baarmoeder innemen, meestal met zijn hoofdje naar beneden. Het kindje neemt nu heel veel ruimte in in de buik van de moeder. Dat verklaart waarom ze soms last kan hebben van kortademigheid en een onprettig gevoel in de maag na het eten. Het hoofdje drukt nu op de blaas en daarom moet de moeder vaker plassen. Soms kan de moeder ook last krijgen van constipatie.

Tegen het einde van de zwangerschap groeit het kindje niet meer zo snel. Bij de geboorte wegen sommige baby’s minder dan 2,5 kg, en andere meer dan 4,5kg. Hoewel de buik en flanken van de moeder zijn gegroeid, drukt de baby op de organen in haar buik, wat haar een vol gevoel kan geven. Geen wonder dat veel vrouwen zich vol voelen na een kleine maaltijd en last hebben van brandend maagzuur. Maar als het een eerste kindje betreft komt er meestal wat verlichting als het hoofdje indaalt. Dat kan het soms een beetje pijnlijk en moeilijk maken om je benen goed te kunnen bewegen. De meeste baby’s worden geboren met blauwe ogen, maar de kleur van de ogen kan in de maanden daarna wel veranderen. Het hoofdje heeft plekken waar de botten van de schedel nog niet tegen elkaar aangegroeid zijn (de fontanellen). Het duurt ongeveer een jaar voordat het dichtgroeit.

De borsten bestaan uit klierweefsel en vet. De hoeveelheid vet bepaalt het verschil in grootte van de borsten. Kleine borsten en grote borsten kunnen evenveel klieren bevatten. Dus een vrouw met kleine borsten kan net zo veel succes hebben met borstvoeding als iemand met grote borsten. De belangrijkste reden waarom de borsten groter worden gedurende de zwangerschap is omdat het lichaam een bepaald hormoon (progesteron) produceert. Dat hormoon zorgt ervoor dat het "melk producerende klier systeem" zich verder ontwikkelt.

Maar pas na de geboorte begint het lichaam het hormoon prolactine te produceren. Dat hormoon zorgt ervoor dat de eigenlijke melkproductie begint. Omdat de aanmaak van dat hormoon hersengestuurd is, moet je ervoor zorgen dat je ontspannen bent tijdens het voeden. Bij vrouwen die zich niet kunnen ontspannen mislukt de borstvoeding vaak al snel. Het hersengestuurd zijn verklaart ook waarom je, als je de baby hoort huilen, of er alleen maar aan denkt dat het tijd is om te voeden, de melk aan voelt komen (en dan kan het je kleren aardig nat maken, als je geen zoogcompressen draagt). Bij het voeden is het belangrijk dat de baby druk uitoefent op de hele aureola (het donkere gebied rond de tepel) en niet alleen zuigt op de tepel. De baby creëert een vacuüm en zuigt de melk aan uit de melkzakjes aan het uiteinde van de klieren.

Tijdens de zwangerschap kunnen de borsten wat vloeistof afscheiden dat colostrum heet. Het kan op de tepel uitdrogen en irritatie veroorzaken. Houd de borsten goed schoon. Om gevoeligheid te voorkomen kun je een speciale crème of olie aanbrengen. Je kunt de tepels en de aureola ook, met de crème of olie, masseren om ze voor te bereiden op het zogen. Het is heel belangrijk om je borsten in goede conditie te houden als je straks je baby de borst wilt gaan geven. Een goede voorbereiding kan je helpen pijnlijke kloven te voorkomen.

De baarmoeder heeft drie soorten spierweefsel. Aan de buitenkant is er een laag over de lengte (van boven naar beneden) geplaatst spierweefsel. In het midden bevindt zich het verweven spierweefsel (van verschillende richting, met elkaar verbonden). En aan de binnenkant zit het cirkelvormige spierweefsel. Tijdens de bevalling is het je kunnen ontspannen van essentieel belang. Als je je niet ontspant ben je bezig de spieren die zich samentrekken tijdens de weeën tegen te werken en duurt de bevalling langer en wordt het pijnlijker.

• Het verliezen van vruchtwater. Het kan er beetje bij beetje uit lekken, maar er kan ook ineens een golf vruchtwater uitstromen. Dat hoort een heldere vloeistof te zijn, net als water. Heeft het een andere kleur, groenig bijvoorbeeld, meldt het direct en ga dan onmiddellijk naar het ziekenhuis. (De baby heeft dan waarschijnlijk in het vruchtwater gepoept, kan het spul binnen krijgen, en is misschien in ademnood.)
• Het verliezen van wat slijmachtig bloed. Dat is een slijmachtige prop die tijdens de zwangerschap in de baarmoederhals zit en de baarmoeder afsluit om de baby te beschermen.
• Het begin van de weeën: regelmatig een harde buik krijgen. De samentrekkingen van de spieren in de buik wordt langzaam maar zeker sterker en de tijd tussen de ene harde buik en de volgende wordt steeds korter. Maar ook een regelmatige steeds terugkomende pijn in de rug kan het begin van de weeën zijn.
• Als je de vroedvrouw of de dokter belt om te vertellen dat het kindje komt, wordt je naar deze drie tekenen van het begin van de bevalling gevraagd. Als je weeën hebt moet je kunnen vertellen hoe lang een wee duurt en hoeveel tijd er tussen de weeën zit.

Je kunt de bevalling onderverdelen in drie fases:

• het wijder worden van de baarmoederhals(ontsluiting),
• de geboorte van de baby (het persen),
• de nageboorte van de moederkoek (placenta).

Deze fases kun je weer verder onderverdelen.

• De intensiteit van de wee: zacht en oppervlakkig.
• De duur van de wee: 30 – 60 seconden.
• De tijd tussen de weeën: 5 – 20 minuten
• De duur van fase 1: 8 – 9 uur gemiddeld als het het eerste kind is. Als het een volgende kind is de helft daarvan. (Dit kan echter sterk verschillen.)
• Zolang je nog lichte weeën hebt kun je je normale bezigheden gewoon voortzetten. Zelfs als de weeën wat heftiger beginnen te worden kan het prettig zijn wat rond te lopen. (De zwaartekracht kan dan ook een handje helpen.) Plat op de rug liggen ervaren veel vrouwen als hoogst ongemakkelijk. (Helemaal horizontaal op je rug liggend bevallen is niet goed, want op die manier ontstaat er extra druk op het perineum, het stukje huid tussen je anus en je vagina, waardoor je gemakkelijker kan uitscheuren.)
• In het begin is een speciale ademhaling meestal niet nodig, omdat de weeën dan nog licht zijn..

Soort ademhaling later: lang, diep, langzaam vanuit de borst.

• Intensiteit van de wee: sterker, harder.
• Lengte van de wee: 45 – 60 seconden.
• De tijd tussen de weeën: 2 – 4 minuten.
• De duur van fase 2: gewoonlijk 3 – 4 uur bij een eerste kind, maar korter bij een volgend kind.
• Soort ademhaling: kort, oppervlakkig, gelijkmatig, snel, door de neus.

• Intensiteit van de wee: lang en hevig, met meerdere pieken in een wee.
• Duur van de wee: 30 – 90 seconden.
• Tijd tussen de weeën: 30 – 60 seconden, korter dan de weeën zelf (hieraan kun je weten dat het kindje nu bijna komt)

• De duur van fase 3: ½ - 1 uur.
• Soort ademhaling: een ritmisch patroon van 4 tot 6 puffende ademhalingen. Blaas krachtig uit, adem in en herhaal dit patroon van puffen en uitblazen totdat de wee stopt.

• De intensiteit van de wee: niet meer zo sterk als in de transitiefase; meer gelijkmatig.
• Duur van de wee: 30 – 90 seconden.
• Tijd tussen de weeën: de weeën komen wat langzamer en er zit wat meer tijd om uit te rusten tussen.
• Duur van fase 1: het duurt ongeveer 10 – 30 minuten voordat de baby zover is gedaald dat het hoofdje verschijnt.
• Soort ademhaling: een korte diepe hap lucht nemen en persen op bevel, en dat (3 keer) herhalen in elke wee zolang de wee duurt.

• Intensiteit van de wee: niet zo sterk als in de transitiefase.
• Duur van de wee: je zult tijd hebben voor ongeveer 3 keer diep ademhalen en 3 keer 15 seconden persen. (Persen is met je buik naar beneden duwen, alsof je op de wc zit. Niet kreunen en persen vanuit je keel. De pijn niet proberen tegen te houden, er niet tegen vechten, maar van de pijn gebruik maken om het kindje naar beneden te duwen.) Luister goed naar je begeleider, als het hoofdje komt moet je even, op bevel, stoppen met persen om uitscheuren te voorkomen. Als je toch uitscheurt is dat jammer, want dan moet je bij een volgende bevalling waarschijnlijk ingeknipt worden of scheur je weer uit. Het littekenweefsel wat ontstaat is namelijk niet zo rekbaar.
• Tijd tussen de weeën: de weeën komen wat langzamer en je hebt meer tijd tussen de weeën.
• Lengte van fase 2: als het hoofdje eenmaal verschijnt duurt het nog 15 – 20 minuten voordat het hoofdje er uit komt en dan nog een paar momenten langer voordat het lijfje van de baby is gedraaid en er ook uit kan komen.
• Soort ademhaling: zie vorige fase.

Vraag de dokter of de vroedvrouw om de navelstreng niet door te (laten) knippen totdat het opgehouden is met kloppen. De navelstreng voorziet de baby nog van zuurstof totdat hij de kans heeft gehad goed door te ademen. Leg het kindje op je buik bij je borsten.

• Lengte en intensiteit van de wee: geen specifieke lengte of intensiteit.
• Tijd tussen de weeën: erg onregelmatig.
• Duur van deze fase: ongeveer 10 – 15 minuten. Na de tweede of derde wee zal de placenta loslaten en dan kun je persen om hem eruit te drijven.
• De vroedvrouw of de dokter kan je op je buik drukken om je placenta eruit te laten komen. Dan duurt het ongeveer 5 minuten.
• Als je ingeknipt of uitgescheurd bent moet je het nu meteen laten hechten. Je bent op die plek nog een beetje verdoofd (natuurlijke verdoving, door de bevalling), als het weinig hechtingen zijn kun je het net zo goed zonder verdoving laten doen, want de verdoving doet net zoveel pijn als de hechtingen en de binnenste laag kan toch niet verdoofd worden (bij de buitenste laag kan dat wel). Als je hechtingen hebt is het heerlijk om je na elk toiletbezoek te kunnen afspoelen met een kan lauw –warm water met een desinfecterend middel (en scheutje Dettol) ( En schaf super zacht toiletpapier aan.) Zo zul je weinig last hebben van de hechtingen.
• Na de geboorte is het belangrijk dat de baarmoeder goed samentrekt. Vaak zal de vroedvrouw of de dokter je buik even masseren en je zo leren hoe je dat zelf kunt doen. Je maakt dan een draaiende beweging met je vuist of vingers over de baarmoeder terwijl je er wat druk op uitoefent. Als je je kindje de borst geeft, zorgt dat er ook voor dat de baarmoeder samentrekt. Het spontaan samentrekken van de baarmoeder zijn de naweeën. Meestal is het zo dat de naweeën pijnlijker zijn naarmate je meer kinderen hebt gekregen, omdat de baarmoeder dan vaker uitgerekt is geweest..

Tijdens de bevalling is gecontroleerde ademhaling belangrijk:

• Het helpt je rustig te blijven.
• Het leidt je af van de pijn, als je je moet concentreren op de ademhaling.
• Als je het rustig doet is het energiebesparend.
• Gecontroleerd ademhalen en puffen voordat je de baby gaat baren helpt je de drang om te persen te weerstaan totdat er volledige ontsluiting is.

Als de baby net geboren is kun je hem al aan de borst leggen. Dat is geruststellend voor de baby en het helpt je baarmoeder samentrekken. Laat de baby niet langer dan ongeveer 5 minuten zuigen aan elke borst, de eerste keer. De eerste 12 tot 24 uur zijn baby’s doorgaans niet echt hongerig, dus kun je rustig de tijd nemen om je borsten beetje bij beetje te laten wennen aan het zuigen van de baby. Voer de tijd dat het kindje zuigt elke keer een beetje op, totdat je het ongeveer tien minuten kan laten zuigen aan elke borst. Als je te hard van stapel loopt, loop je de kans dat je last krijgt van kloven, en zelfs van wondjes aan de tepel. Dat is erg pijnlijk en het vergemakkelijkt ook het ontstaan van ontstekingen. Zorg dat je borsten altijd goed schoon zijn ( en dat geldt voor alles wat in het mondje van de baby gaat).

De derde dag na de bevalling komt er pas melk uit je borsten. Daarvoor komt er colostrum uit. Het is heel erg belangrijk voor je baby dat het zoveel mogelijk colostrum binnenkrijgt, dus geef het nooit eerst het flesje glucose (suiker) water, maar altijd eerst de borst. Als het kindje na het krijgen van de borst nog duidelijk hongerig is kun je het altijd nog wat glucose water na geven. In het colostrum zit 6 keer meer proteïne, 7 keer meer vitamine E, 5 keer meer vitamine A, en 3 of 4 keer meer antistoffen, en vergelijkbare hoeveelheden van andere voedingsstoffen, dan in de moedermelk.

Als je de echte melk in je borsten krijgt, zul je merken dat je veel meer melk in je borsten hebt dan de baby op kan drinken. Zorg ervoor dat je borsten niet hard en pijnlijk worden door een teveel aan melk. Melk er desnoods een beetje uit met de hand, of laat je partner er een beetje uitzuigen. Als de druk er vanaf is, is er voldoende uit. Je borsten hebben een paar dagen nodig om de melkproductie aan te passen aan wat de baby drinkt. Na een paar dagen reguleert het zich dus vanzelf.

Het is erg belangrijk dat je de baby bij elke voeding uit beide borsten laat drinken. Als je de ene keer begint met de rechter borst, begin dan de volgende keer met de linker borst. Zo worden de borsten gelijkmatig leeggemaakt. Het kindje zuigt altijd het hardst aan de borst die het het eerst krijgt. Help het kindje te boeren tussen het aanbieden van de eerste en de tweede borst. Zo kan het beter drinken (als er een boertje in de weg zit, geeft dat een vol gevoel en dan wil het kindje niet meer goed drinken, maar eigenlijk heeft het dan nog niet genoeg gehad, dus zal het dan te snel weer huilen om gevoed te worden.) Laat het kindje drinken totdat het niet meer wil.

Bij het voeden is het ook heel belangrijk dat de baby druk uitoefent op de hele aureola (het donkere gebied rond de tepel) en niet alleen zuigt op de tepel. De baby moet je zo aanleggen dat het de melk uit alle melkzakjes gelijkmatig aan kan zuigen. Als de baby de melk niet gelijkmatig aanzuigt zul je harde pijnlijke plekken krijgen in je borsten, die na verloop van tijd rood kunnen worden en warm aan gaan voelen. Zorg dat je de melk er daar hoe dan ook uitkrijgt, want als je dat niet doet krijg je en borstontsteking. (Je krijgt dan meestal ook koorts. Waarschuw de dokter als je koorts krijgt.) Als de baby het er niet uit krijgt, kun je het er met je hand uitmelken, of je partner het eruit laten zuigen.

Pasgeboren baby’s drinken meestal elke 3 a 4 uur, ook ‘s. Als het kindje ‘s nachts langer doorslaapt, laat het dan lekker slapen en geniet er zelf ook van. Laat de baby zelf aangeven wanneer het wil eten en houd je niet al te strikt aan een tijdsschema, dan vindt het kindje het snelst z’n eigen ritme. Je moet leren de baby aan te voelen. Dat kost enige tijd.

Na een week of 6 tot 8 zul je merken dat het lijkt alsof je baby plotseling niet meer genoeg krijgt. Niet schrikken, dat is normaal. Je kindje zit in een volgende fase van z’n ontwikkeling en heeft ineens meer voeding nodig. (Vaak zie je ook dat de baby zich ook op ander gebied anders gaat gedragen, bijvoorbeeld meer wakker zijn, gaan lachen, om zich heen kijken.) De baby wil vaker zuigen en het lijkt alsof je borsten helemaal leeg zijn. Maak je geen zorgen (als je je niet kunt ontspannen staat dat de melkproductie in de weg, denk daaraan), neem wat extra rust, en zorg dat je zelf veel drinkt. Als de baby vaker zuigt, krijg je vanzelf na verloop van tijd meer melk. Als je in paniek raakt en meteen begint bij te voeden uit een flesje, betekent dat vaak het eind van de borstvoeding. Na deze eerste periode van plotseling meer voeding nodig hebben, zullen er zeker nog meer volgen. Maar die herken je dan vanzelf wel. Vanaf 5 a 6 maanden moet je beginnen het kindje ook ander voedsel aan te bieden, maar geen flessenmelk.

Toen je zwanger raakte heb je misschien gemerkt dat het een heel emotionele tijd was, en het kostte je waarschijnlijk een tijd om daaraan te wennen en er mee om te gaan. Nu je kindje geboren is staat je hele hormoonhuishouding weer op z’n kop, en het is opnieuw voor de meeste vrouwen een emotionele tijd, terwijl het hebben van een kindje ook een hele verandering in je leven is. Geef jezelf en je partner de tijd om eraan te wennen.

Nadat de baby geboren is heb je een soort menstruatie die tussen de 10 dagen en de 4 weken duurt. De gemiddelde duur is 18 dagen. Het bloeden moet niet veel erger zijn dan wat je ziet gedurende een normale menstruatie en het bloedverlies moet beetje bij beetje minder worden. De eerste dagen is de afscheiding gewoonlijk helder rood, maar later wordt het wat bruinachtiger. Als je een vermoeiende activiteit onderneemt, of soms ook tijdens het borstvoeding geven, kan het dan weer helder rood worden, maar daarna krijgt het weer de bruinachtige kleur, totdat het bloeden uiteindelijk helemaal stopt. Als je (na 7 of 8 dagen) plotseling veel meer bloed verliest, neem dan contact op met je dokter. Misschien trekt je baarmoeder niet goed samen, of is er wat van de placenta achtergebleven, wat infectie kan veroorzaken. (Bij de bevalling moet de placenta altijd goed nagekeken worden, o.a. om te zien of hij wel in zijn geheel naar buiten is gekomen.)